Cinayetin Mahiyyeti Ve Nevileri


201 - : Cinayet, esasen muahezeyi istilzam eden herhangi bir cü~ i umden, herhangi memnu bir fi'li irtikâbdan ibaretdir. insanların gere;; nefislerine ve gerek uzuvlarına, kuvvetlerine, ırzlarına, mallarına teal-lûk eden herhangi haram, memnu bir fi'l, bir cinayetdir. Şu kadar var ki, canlı ve cansız mallara teallûk eden cinayetler; gasb, rıehb, sirkat, itlaf gibi namiar ile yad olunur. Bunlara dair islâm hukukunda müsta­kil kitaplar mebhasler mevcuttur. Biz burada asıl insanların hayat iiinna veya uzuvlarına, kuvvetlerine müteveccih olan cinayetlere dair malûmat vereceğiz.

Mukaddimede de zikr olunduğu üzere cinayet, fıkıh ıstılahınca «in--siLrun nefsine veya âza ve kuvasından herhangi birine teallûk eden mem­nu bir fi'lden ibaretdir ki, ya kısas veya zamanı mucib olur.

202 - : Cinayetler, tarifinden de anlaşıldığı üzere başlıca iki ne­vidir. Biri, masum bir kimsenin haksız yere nefsi hakkında yapılan, onun hayatdan mahrumiyetini intaç eyleyen cinayetdir ki, buna «cinayet fin-nefs» denir. Bir insanı haksız yere öldürmek gibi.

Diğeri de bir kimsenin âzası, kuvası hakkında haksız yere .yapılan cinayetdir ki, cerh, kat', havas ve kuvayı tatil suretiyle yapılır. Buna da. «cinayet fiVetraf», «cinayet mâdûnen"nefsadı verilir.

203 - : Nefse müteallik cinayetler, katil suretiyle vücude gelir. Katil ise, bir kimseyi öldürmek, bir zî hayatı hayattan mahrum etmek demekdir ki, «cesedden ruhi izhak ve izale eden, müessir bir fi'b diye tarif olunur. Bir hayat sahibini öldürene katil, öldürülene de maktul de­nilir.

204 - : Azaya, kuvaya müteallik cinayetlerde cerh, şec, kat', ta­til suretiyle yapılır. Şöyle ki: cerh bir şeyde yara vücude getirmek, her­hangi bir uzvu yaralamakdır. Fakat fıkıh ıstılahınca cerh, baş ile yüz­den başka uzuvlarda, vücude getirilen yara demekdir.

Şec ise bağda veya yüzde yara vücude getirmek, bunları cerh et-" mek demekdir, maamafih başda veya yüzde vücude getirilen yaralara da şec ve şecce denilir.

Kat'ı uzuv da insanın bir uzvunu kesmek, bedeninden ayırmak ye­rinde kullanılmaktadır. Uzuv mesabesinde bulunan bir şeyi kesip itlaf etmek de bu kabildendir. El, ayak, parmak, tırnak, kulak, dudak, ağız, burun gibi uzuvları kesmek ve göz, diş gibi uzuvları çıkarmak, kırmak ve kirpikleri, kaşları, baş saçlarını yolup koparmak, tıraş etmek bütün bunlar kat' sayılır.

Havas ve kuvayı tatil ise bir uzvu âtıl bırakmak, hılkatindeki gaye­den mahrum etmek, o uzvu faaliyetinden ayırmak, sekteye uğratmak demektir. Yani: Azanın kendileri baki olduğu halde hassalarını, menfa atlerini, vasıflarını izale etmekden ibarettir. Görme, işitme, tatma, kok­lama, anlama, kuvvetlerini, mücameat ve tevlid kudretini, tutma ve yü­rüme iktidarını gidermek, dişlerin rengini siyah, sarı, kırmızı veya ye­şilimtırak bir hale getirmek bu kabildendir. Bedayi, Hindiyye, Kamus. [25]