H


80 - (Halitan) : Karışık olarak azca pişirilmiş olan hurma ile ku­ru üzüm suyundan ibaretdir, iştidad etmiş olsun olmasın.

81- (Hamr) : Kendi kendine, yani: pişirilmeksizin kaynayıp ka­baran, iştidad eden, yani: kuvvetlenip müskir bir hale gelen yaş üzüm suyudur, köpüğünü atmış olsun, olmasın. Bu tarif, îmameyn ile sair müctehidlere göredir .tmamı Âzam'a gü­re böyle bir üzüm suyu köpüğünü atmadıkça had hususunda hamr sa­yılmaz.

82 - (Hataen kati) : Bir insanı kasde mukarin olmaksızın bir yan­lışlıkla öîdürmekdir.

83 - (Hataen cerh) : Bir insanı kasdc makrun olmaksızın yanlış­lıkla yaralamakdir. Av zanniyle atılan bir kurgunla bir insanın yaralan­mağı gibi.

84 - (Hata mecrasına carî ) : Gayri ihtiyarî bir fi'l ile vukua gelen katidir. Bir hamalın arkasındaki veya elindeki yükün kazaen dü-şerek bir inşam telef etmesi gibi.

85 - (Hata hükmünde cerh) : Gayri ihtiyarî bir fi'l ile vukua ge­len yar alam akdır. Buna «hata mecrasına cari cerh» de denir. Bir kim­senin ihtiyarı olmaksızın arkasındaki yükün düşerek bir şahsı yarala­ması gibi.

86 - (Hiyanet) : Emniyeti suiistimal ile hiylekârlıkda bulunmak-dır. Hiylebaz, itimadı suiistimal eden şahsa hain ve mübalâğa aigasilo haine denir. Cem'i «havene» dir. Emanet bir maldan haksız yere' bir mikdar almak veya böyle bir malı saklayıp inkâr etmek bir hiyanetdir.

86 - (İçtihadı örfî) : Hükmü örf ile sabit bir asi nazarı itibara alınmak suretiyle vuku bulan ictihaddır. Mukabili «içtihadı şer'î» dir ki, bunda hükmü şer'an sabit olan bir asi, bir esas nazarı i'tinaya alınır.

88 - (Ihüsab memurluğu) : Bir nevi zabıtai belediye, zabıtai ah-lâkiyye mahiyetinde bir müessese memurluğudur. Bu memuriyeti hat2 olan zata «muhtesib» sıfatı memuriyetine de «velayeti hisbe» denir.

89 - (ihsan) : Kelimesi, esasen, hısn lâfzından alınmışdır. Hısn ise müstahkem, mürtefi, meniülvusul mevzi demekdir. Böyle bir mevzie gi-rib de tahassünde bulunmaya lûgaten «ihsan» denir. Sonra bu kelime, islâm, hürriyet, tezvic ve başından sahih bir nikâh geçmiş olmak mânâ­larında ela kullanılmışdir. İslâm hukukunda ihsan ise «haddi şer'î icra edilebilmesi için vücudu şer'an lâzım gelen bazı evsafın bir şahısda iç­timaim dır ki, iki nev'e ayrılır:

90 - (ihsan kazf) : Bir kimsede akl, bulûğ hürriyet, islâm, zina­dan iffet vasıflarının içtimaidir.

91 - (ihsan recnı) : Bir kimsede şu yedi vaafın ictimaüe tahak­kuk eder: Akl, bülüğ, hürriyet, islâm, nikâhı sahih ile teehhül, zevcesi­nin de bu evsaf ile ittisafı, bu vasıfların ietimamdan sonra da araların­da mücameat vuku bulmuş olması. [10]