Talâkda Şarta Talikin Sübutu :


238 - : Talâkların talik edilmiş olmaları, beyyine ile sabit olacağı gibi mükellef erkekler ile mükellef zevcelerinin tesadükları ile de sabit olur.

239 - : Talâk, ecnebinin fi'line talik olundukta o fi'lin vukuu, ya beyyine ile sabit olmalıdır veya zevç tarafında nitiraf olunmalıdır, Yoksa o fi'lin vukuu, mücerred o ecnebinin sözile sabit olmaz. Velev ki onun ihbarı olmaksızın o fi'Ie başkasının ıttılai mümkün olmasın.

Meselâ : Bir kimse, zevcesine «Eğer validen beni sevmiyor ise sen benden boş ol» deyip zevcesinin validesi de onu sevmediğini ifade etse o kimse, tasdik etmedikçe talâk vaki olmaz. «Bu, başkasının aleyhine bir ikrar mahiyetindedir.»

240 - : Bir kimse, zevcesini şarta ta'Iikan boşayıb da şartm vü-cüde gelmediğini iddia eylediği halde zevcesi bilâ şart tâtlik -vukuunu dâva etse söz, o kimsenin olub beyyine ikamesi, zevcesine teveccüh der.

241 - : Zevç ile zevce, ta'likin vücudünde veya ta'ükden sonra şartm sübutünde ihtilâf etseler söz, yeminile zevcin olur. Çünkü talâkı münkirdir. Şu kadar var ki, zevce veya başka birisi beyyine ikamesinde bulunursa kabul olunur. Zira şart hakkında beyyine. makbul ve talâkda şahadeti hisbe caizdir.. Bu beyyine her ne kadar sureten nefye mütevec­cih olsa da manen talâkı ispata mütedairdir.

Meselâ : Zevç «Bu gece fülân şahıs haneme gelmezse zevcem boş oîsün» diye yemin edib de o şahsın gelmediği hakkında iki kimse şaha­dette bulunsa şahadetleri makbul've binaenaleyh talâk vaki olur.

242 - : Yalnız zevcemin haber vermesile vücudüne ıttıla' müm­kün olacak bir şartın vukuunda zevcenin sözü, beyyinesiz kabul olunur ki bu mesele, evvelki meselenin umumiyetinden müstesnadır.

Binaenaleyh talâk, zevcenin muhabbetine veya hayz haline talik olunsa bu hususda zevcenin mücerred haberine itibar olunur. Şu kadar var ki bu muhabbete talik, meclise iktisar eder.

Meselâ : Zevç «Sen valideni seviyor isen benden boş ol» deyip zev­ce de o meclisde «sevmiyorum» dese talâk vaki olmaz. Velev ki bu ifa­desi, kendisinin zamirindekine muhalif olsun.

Nitekim zevç «Eğer ben fülânı seviyor isem sen boş ol» dedikden sonra «Ben onu sevmem» dese talâk vaki olmaz. Velev ki bu ifadesinde kâzib olsun. Bu veçhile buğza talik edilen talâk hakkında da hüküm, böyledir.

243 - : Bir kimse, meselâ : «Şarap içersem» diye talâka yemin etdikden sonra bir erkek ile iki kadın o kimsenin şarap içdiğine şahadet etseler, bu şahadet talâk hakkında muteber olur.

244 - : Bir kimse, zevcesi hakkındaki ısnadlara karşı «Eğer zev­cem öyle ise boş olsun» dediği haîde zevcesinin öyle olmadığını musirran söylese söz, kendisinin olur. Beyyinesiz talâk vaki olmaz. Çünkü talâkın vukuunu münkirdir. Meğer ki bu tâlikile mücazata niyyet etsin.

Kezalik : Bir kimse, zevcesinin kendisine karşı vuku bulan isnada-tma_ karşı talik maksadile «Eğer ben öyle isem benden boş ol» dediği halde kendisinin öyle olmadığını musirran iddia eylese - öyle olduğu beyyine ile sabit olmadıkça - talâk vaki olmaz. Fakat bu ifadesi, gazap halinde vuku bulursa mücazat ihtimali galib olacağından derhal talâk vaki olur.

245 - : Zevcin beyyinesiz olarak istisna iddiası dinlenilmez. Me­ğer ki salâhı hal ile maruf olsun.

Kezalik : istisna iddiasını inkâr eder, iminazi bir kimse bulunma­dığı surette de söz, zevcindir.

istisna bulunmadığına dair şahadet caizdir. Çünkü bu, iki şefeyi = dudağı kapamadan ibaret olduğu cihetle bir emri vücudî demektir.

246 - : Bir kimse, bir şahsa hitaben meselâ «Fülân şeyi sen al­madın ise» diye şart etdiği gibi o şahıs da «O şeyi ben aldım ise» diye şart etse bunlardan hangisinin müddeası beyyine ile sabit olursa diğerinin zevcesi hakkında talâk tahakkuk eder. Hindiyye, Reddi Muhtar. Ali Efendi ve Abdurrahim fetvaları. [13]