Mehrin Sobe Edilmesi :


426 - : Bir kebîre - akilei baliğe, mehrini zevcine ve bade vefa-tihî varislerine hibe edebilir. Tekarriib bulunmuş oisun olmasın. Bu bab-da evliyasından hiçbirinin itiraza salâhiyeti yoktur.

Binaenaleyh bir kebîre, dirhem ve dinar kabilinden olan, meselâ : on bin kuruştan: ibaret bulunan mehrini badel'kabz zevcine hibe edib de badehu kablettekarrüb ttlâk vukubulsa beş bin kuruş ile zevci kendisine rücu edebilir. Çünkü zevcin hibe tarikile makbuzi olan meblâğ, tekarrüb­den evvel talâk üe müstahik olduğu nısıf mehrin ayni değildir. Zira nü-kud, ukudde taayyün etmez.

Mekîîât ve mevzunat kabilinden olup da zimmete müterettib olan mehrler hakkında dahüküm böyledir.

421 - : Bir kebîre, meselâ : on bin Jmruştan ibaret olan mehrinin yansını kabz ettikten sonra on bin kuruşun tamamını, yani : makbuzu olan beş bin kuruş ile mütebaki beş bin kuruşun mecmuunu yahut yalnız mütebaki beş bin kuruşu zevcine hibe edib de badehu kablet tekarrüb ta­lâk vaki olsa bu suretler de sevceynden hiçbiri diğerine bir şey ile rücu edemes. Çünkü bu suretlerde zevcin müstahik olduğu nısıf mehr kendisi­ne vâsıl olub maksud hâsıl olmuştur.

Mezkûr mehrin tamamını kablel'kabz hibe ettiği surette de hüküm böyledir.

Fakat on bin kuruşun yansından azım Hibe edib de bakisini kabı etmiş olsa zevç, tam nısfa kadar rücua müstahik olur.

428 - : Bir kebîre, uruz gibi tayin ile muteayyen olan mehrinin yansını veya tamamını kocasına hibe edib de badehu tekarrübden evvel talâk vaki olsa zevç, birşeyile kendisine rücu edemez. Gerek kabz bulun-aun ve gerek bulunmasın. Zimmete teallûk eden hayvanat hakkında da hüküm böyledir.

429 - : Bir kebîre, uruz, kabilinden olan mehrinin yansından as-m zevcine hibe ettikten sonra kablettekarrüb tatlik olunsa mezkûr rneh-rin yarısına kadarım kocasına iade etmesi lâzım gelir. Şayet bu mehre fahiş surette ayıb irâs ettikten sonra hibe eylese kabz ettiği gündeki kıymetinin yansile kocası rücua müstahik olur. Çünkü bu takdirde, âde* ta başka bir ayni hibe etmiş sayılır. Fakat aybı yesir, adem mesabesin­dedir.

Kezalik : Mezkûr mehri zevcine satmış, olsa zevci bunun nısıf kıy--metile rücua mâlik olur. Yoksa verdiği semenin nısfüe rücu edemez.

430 - : Zevce, mehrini bir şart Üe zevcine hibe ettikte nazar olu­nur : Eğer şart tahakkuk ederse hibe caiz olur. Amma tahakkuk etmez­se caiz olmayıb mehr, zevcenin mülküne avdet eder.

431 - : Bir kimse, bosamıg olduğu zevcesine «Mehrini bana hibe etmedikçe seni tekrar tezevvüc etmem» demekle kadın kendisini tezev­vüc etmesi şartile mehrini hibe ettiği halde o kimse tezevvücdeii ünüm, eylese mehr, hali üzere zimmetinde kalır, gerek bilahare tezevvüc etsin ve gerek etmesin. Hindiyye.

432 - : Zevç ile zevce, mehrin hibe edildiğinde İhtilâf edib de zev­ce, kendisini bogamamak şartile mehrini hibe ettiğini d&va, zevç dahi bili şart hibe ettiğini iddia eylese söz, zevcenin olur. Her iki de beyyine ika­me etse zevcenin beyyinesi tercih olunur.

433 - : İkrah ile vukubulan hat ve tenzil, ve hibe sahih değildir, Binaenaleyh bir kadın, zevcine darb ile vaki olan tehdidine mebni

mehrini hibe etse bu hibe, sahih olmaz. Fakat ikrahın tahakkuku için zevcin darbe kadir olması şarttır.

Zevç ile zevce, ikrah vukuunda ihtilâf etseler, söz ikrahı iddia ede­nindir. Fakat beyyine ikame edecek olsalar, tav* ve riza beyyinesi tercih olunur.

434 - : Marazı mevtte vaki olan hibe ve ibra, vasiyet hükmünde­dir. Şu kadar var ki, marizin hibesi, kabletteslîm vahibin vefatile bâtıl olur. Çünkü bu hibe, her ne kadar vasiyet hükmünde ise de nefsel'einr itibarile hibe olduğundan tamam olması, kabza muhtaçtır. Mecmeül'en-hür.

435 - : Bir kadın, mehrini' zevcine hibe veya menlinden zevcim ibra elikten sonra vefat etmekle varisleri hibe

ve ibranın marazı mevtin­de vukuunu dâva, zevç dahi hali sıhhatinde olduğunu iddia eylese söz, zevcin olur. Çünkü mehrin lüzumunu münkirdir, j-ıer. iki tarat beyyine ikame etse sıhhat beyyinesi tercih olunur.

436 - : Bir kadın, marazı mevtinde mehrini zevcine hibe edib de bade vefatına varisleri mücîz olsalar hibe, sahih olur. Amma. vefatından sonra müciz olmazlarsa sahih olmaz. Velev ki, kabielvefat icazet vermiş olsunlar, Hindiyye, Bahri Raik, Dürri Muhar, Reddi Muhtar, Ankaravi

(Mâlikîlere göre zevcenin mehrde bey', hibe, ıtk gibi tasarrufları nafizdir.

Binaenaleyh bir reşide, mehri müsemmasının tamamım akdden son­ra henüz kabz ve duhul bulunmadan kocasına hibe etse nafiz olur. Artık duhulden evvel talâk vaki olsa zevç ile zevceden hiçbiri diğerinden mehr namına bir şey istiyemez. Şayet bu hibeden'sonra zevç zevcesine muka-renet etmek isterse kendisine mehrin en az mikdanm vermesi icab eder. Bu mikdar, bir dinarın dörtte biridir veya üç dirhemdir. Fakat bu bîbe kazdan sonra vukubulmuş ise artık zevceye mehr namile bir şey vermek lâzım gelmez.

Reşîde olan bir kadın, mehrini zevcinin gayrisine hibe edince bakılır: löğer bu hibeden sonra, kabled'dühui tatlik edilse zevci kendisine o mehrin yarısüe rücu eder, kendisi de zevcine vereceği nısıf mikdaril mevhubün lehe rücu edebilir, eğer mevhubün leh, kendisine hibe edilen şeyin mehr olduğunu bilmiş ise, şayet bilmemiş ise iendi&in rücu edilemez.)

(Şafiüere göre zevce, mehrini henüz kaba etmemiş ise onda tasarru­fu sahih olmaz. Binaenaleyh bir kadısın ticaret eşyası kabilinden olan veya hayvan veya mekilât veya mevzunat takımından bulunan mehrinde kablel'kabz bey, hibe, rehn, icare gibi tasarrufları nafiz olmaz. Çünkü .mehrine malikiyyeti zaiftir, bunun sukuta ihtimali vardır. Şu kadar var ki, bu mehrinde vasiyyet, vakf gibi tasarruflarda bulunabilir.)

(Hanbelîlere göre bir kadın, gayri muayyen olan mehrinde kable!'-kabz tasarrufda bulunamaz. Muayyen mehrinde ise kabz etmesinden ev­vel de, sonra da tasarrufda bulunabilir, bunda zevcinin tasarrufa hakkı olamaz. Çünkü bu, zevcin elinde emanet demektir.

Bir kadın, mehrini daha kabz etmeden zevcine hibe etse veya zev­cini mehrinden ibra eylese sahih olur. Sonra kabled'dühui talâk vaki olsa zevç, bu mehrin yansı mikdarile zevcesine rücu edebiür. Çünkü zevç,

o mehre hibe yolile müstahik' olmuştur, mehr olarak kendisine verilmiş değildir.

Kezalik .: bir kadın, mehrinin yarısını kocasına hibe edib de duhul­den evyel tatlik olunsa mehrin diğer yarısı da kocasına ait olur. Elmeza-hibül'erbea.) [59]