Nikahlarda Vekalet Ve Risalet


197 - : Nikâhlarda vekâlet caizdir.

Binaenaleyh vekilin icab veya kabulile nikâh münakit olur.

Meselâ : bir mahtubenin vekili, şahitler huzurunda hatibe «Müvek-kilem fülâneyi sana bilvekâle tezvic ettim» deyip hâtib de kabul etse veya hatibin vekiline «Müvekkilem fülâneyi müvekkilin fülâne bilvekâle tezvic ettim» deyip vekil de bilvekâle müvekkili için kabul etse nikâh tamam olur.

198 - : Nikâhta müvekkilin akdi nikâha bizzat muktedir olması şarttır.

Binaenaleyh gayri mümeyyiz çocukların, mecnunların, matuhların tevkili bâtıldır. Amma bunların velîleri tarafından bilvelâye başkaları­nı tevkii caizdir.

199 - : Nikâhta vekilin âkil ve mümeyyiz olması şarttır. Baliğ veya erkek olması şart değildir.

Binaenaleyh mümeyyiz olan bir çocuk nikâha vekil olabilir. Çün­kü nikâhta hukuki akd, müvekkile ait olduğu cihetle bundan vekile bir zarar lâhik olmaz.

200 - : Tevkilde işhat, şart değildir. Çünkü nikâha tevkil, nikâh değildir. Şahitler ısc nikâhın hasaisindendir. Şu kadar var ki, bu husus ta işhat olunması, ilende inkâr vukuunda beyyine ikâme edebilmek mü' iâhazasma mebnidir. Bu kibar ile işhat, müstahsendir.

201 - : Vekâlette tevkif carîdir. -

Binaenaleyh muayyen bir vakitte, meselâ : fülân cuma gününde nikâhı akde vekil olan kimse, o vaktin haricinde, meselâ : cumartesi gü­nünde akdi icra edecek olsa nikâh, caiz olmaz.

202 - : Vekil, müvekkilinin emrine muhalefet edemez, ederse ni­kâh, nafiz olmaz.

Meselâ : Vekil, müvekkilinin tayin ettiği mehr miktarını arttırsa nikâh, mevkuf olur. Binaenaleyh müvekkil», icazet verirse lâzım, redde­derse bâtıl olur. Hattâ müvekkil, mehrin tezyit edildiğine muttali olmak­sızın zifafta bulunsa bile muhayyerliğe zail olmaz. Çünkü bir şey hak­kında kablel'ittilâ rıza tahakkuk etmez. Bu halde razı olursa mefri mü-semma lâzım gelir, razı olmazsa mehri misil ile müsemmadan ekalii icap eder. Vekîl, ziyade mehri deruhte etse de bu nikâh, lâzım olmaz.

Kezalik : Vekil, müvekkilesini tayin ettiği mehrden noksana tezvic etse mezbure muhayyer olur. Hattâ mehrin noksan tesmiye edildiğine vâkıf olmadan zifaf vukubulsa da nikâhı red veya bâligen mâ beleğ mehri mislini ahzedebilir.

203 - : Vekil, mütevekkilesini tâyin ettiği şahıstan başkasına tez­vic etse veya üzerine cariye edinilmemesini şart koştuğu halde vekil bu­nu akid esnasında zikretmese nikâh, mevkuf olur,

204 - : Muayyen bir kadım tezvice vekil olan kimse, mehrin mik-darını evvelce tayin edilmediği takdirde o kadını mehri mislinden ziyade ile müvekkiline tezvic etse nikâh, sahih ve lâzım olur. Bu ziyade, gerek fahiş olsun ve gerek olmasın.

205 - : Bir kadını tezvice vekil olan kimse, müvekkiline iki ka­dın tezvic etse akdi sabık olan kadının nikâhı lâzım, diğerinin nikâhı mevkuf olur.

206 - : Vekil, mezun olmadıkça müvekkilesinin kendine veya usul ve füruundan birine tezvic edemiyeceği gibi kendi mevliyyesini de mü­vekkiline tezvic edemez. Çünkü bu yoldaki- icrai vekâlet, töhmet şai­besinden hâli değildir.

Binaenaleyh bir kadın, «Beni birine veya dilediğine tezvic et» diye birini tevkil etse bu vekil, o kadını ne kendi nefsine, ne de babasına veya oğluna tezvic edemez, ederse caiz olmaz. Hindiyye vesaire.

ibni Âbidin merhum, «Bu nikâh, nafiz olmaz, belki kadının icazeti­ne mevkuf bulunur. Çünkü vekil, bu surette kadın canibinden fuzulî ol­muş olur» diyor.

Halbuki, bir kimse, bir taraftan asil, diğer taraftan fuzuli olunca, imameyne göre nikâh, bâtıl olur. Nitekim merhum dahi Bir kimse, amcasının kebire kızını bilâ izin kendisine- tezvic etse akid, bâtıl olun Zira bu kimse, nefsinden asil, ve o kız tarafından fuzuli olmuş olur.» de­mektedir. Reddi Muhtar.

Kezalik : Vekil olan bir kadın, kendi nefsini veya kızını müvekki­line tezviç edemez. Lâkin vekil, kebire olan hemşiresini rızasiyte müvek­kiline tezviç edebilir.

207 - : Müvekkilin lehine olan muhalefet, akdi nikâha zarar ver­mez.

Meselâ : Lâalettayin âma bir kadını tezvice vekil olan kimse, mü­vekkiline âma olmıyan bir kadını tezvic etse nikâh, sahih olur.

208 - : Vekil, müvekkilesini kufvî olmıyan bir erkeğe tezvic et­se nikâh, sahih olmaz. Lâkin küfüv olmakla beraber, âma, matuh veya innîn olan bir şahsa tezvic etse nikâh, sahih olur.

Nitekim sureti mutlakada vekil olan kimse, müvekkiline küfvinin gayrini veya bir gayri müslimeyi veya kor, çolak veya mecnun bir ka­dını tezvic edince de nikâh, caiz olur.

Bu mesele, îmamı Azama göredir. îmameyne göre böyle bir nikâh, mevkuf bulunur. Çünkü emir ve tevkil, mutlak surette olsa da bu, -mü-tearef ile mukayyed olur. Amel de istihsanen bu veçhiledir.

209 - : Bir kimse tarafından bir kadını şu kadar mehr ile tezvice vekil oian şahıs, o kadını o kadar mehr ile kendi nefsine tezvic etse ni­kâh, o şahıs namına sahih olmuş olur.

210 - : Vekil, müvekkilinin izni munzam olmadıkça başkasını tevkil edemez. Şu kadar var ki, mezun olmadığı halde tevkil ettiği şa­hıs, kendi huzurunda akdi icra ederse, nikâh, caiz olur. Çünkü bu suret­te asıl vekil, akdi bizzat icra etmiş 3ayılır.

211 - ; Müvekkil, vekilini azl edebilir. Fakat vekil, azlinden ha­berdar olmadıkça mâzul olmaz. Binaenaleyh azline muttali oluncaya ka­dar akdedeceği nikâh, sahih olur.

212 - : Bir kadın, nefsim"* tezvice birini tevkil ettikten sonra biz­zat akdi izdivaçta bulunsa vekili, muttali olsun olmasın vekâletten mün'azil olur. Bu, bir azli hükmîdir. Azli hükmîde ise vekilin ıttılaı, şart değildir.

213 - : Bir kadın veya bir erkek, iki kişiyi birden nikâha tevkil etse bunlardan yalnız biri nikâhı akde mübaşeret edemez.

214 - : Nikâhta risalet haber gönderme, dahi carîdir. Şöyle ki : Bir kimse, bir şahsa «git haber ver, fülân kadını tezevettim» demekle o şahis gidip şahitlerin huzurunda o kimsenin bu sözünü hikâye, kadın da kabul etse nikâh, münakid olur.

Fakat resulün - bu haberi tebliğe memur olar, î-ûmsenir, bir ifade­sini şahitlerin işitmeleri lâzımdır.

215 - : Nikâh hususunda resulün büyük, küçük âdil veya fâsik olması müsavidir. Çünkü risalet, mürsilin ifadesini tebliğden ibaret ol­duğu cihetle bunlardan her birinin bu tebliğe kuareî. ve salyeti var­dır.

216 - : Risalet yoiüe oian icab, red ile meröut olur. Binaenaleyh resulün tebliğ ettiği icab, evvelâ reddedilip de muahharan diğer bir mecliste vaki olan icabı kabul edilse nikâh, mün'akid olmaz. Çünkü resulün ifadesi, kararsız bir arez olduğundan telâffuz et-mesile mahv olur gider ve bu suretle tebliğ vazifesi nihayet bulur.

217 - : Mürsil, risaleti ikrar eder veya risalet, beyyine ile sabit olursa nikâh, nafiz olur. Çünkü bu takdirde mürsil, bizzat hazır olarak akde mübaşeret etmiş sayılır.

Bilâkis risalet, mürsil tarafından inkâr edilip beyyine ile de ispat edilemezse nikâh, keen lem yekûn olur. Zira risalet sabit olmayınca ni­kâh, fuzuli tarafından akdedilmiş olur.

218 - : Bir kimse, bir kadım kendisi için hıtbede bulunmak üze­re bir şahsı irsal etmekle o şahıs, gidip o kadını o kimseye tezvic ey-lese nikâh, caiz olur. Bu • tezvic, gerek mehri misi ve gerek gabni fahiş ile yapılsın müsavidir. Mebsut. Bedayî, Hindiye, Dürri Muhtar, Anka-ravî. [20]