BİRİNCİ BASKININ ÖNSÖZÜ


Malûmdur ki, islâm hukukuna dair arapça yazılmış muhtasar ve mufassal binlerce eser vardır. Fakat bu hukuka dair bütün aksamını ihüva etmek üzere türkçe yazılmış kitaplar yok gibidir.

Vakıa bazı arapça fıkıh kitaplarının türkçe tercümeleri vardır. Fa­kat bunlar binnisbe pek muhtasar şeylerdir ve muntazam bir tertibe tâ­bi değildirler. Mecelle-i Ahkâmı Adliye, islâm hukukunun yalnız mua­melâta ait bir kısmı ahkâmını muhtevi bulunmuş, bunun üzerine muh­tasar ve mufassal olmak üzere birkaç türkce şerh de yazılmıştır. Fakat bu kıymetli eserler de —arz olunduğu üzere-yalnız bir kısım muame­lâta ait mesaili muhtev' olup islâm hukukunun sair kısımlarile alâka­dar bulunmamıştır.

İslâm hukukunun birer şubesi olan ibadetlere, vakıflara, vasiyet­lere, mirasa, cihada, kısas ve hududa müteallik ahkâma dair de türkçe müstakil eserler yazılmıştır. Lâkin bunlar da jalnız bu muayyen, mah­dut mevzulara aittir.

İslâm hukukunu türkçe bir lisan ile kısmen ihtiva eden kıymetli eserlerden bir takımı da fetva kitaplarıdır. Fakat bunlar da hâdiselere göre vakit vakit verilmiş şer'i cevaplardan müteşekkil olup islâm huku­kunun her kısmım tam bir tertip dahilinde muhtevî bulunmamaktadır.

Maamafih bütün bu türkçe eserler, Hanefî fıkhına ait olup bunlar ile sair mezahibi fıkhîyyemiz hakkında malûmat verilmesi iltizam edil­memiştir.

Şeyhül'islâm Hayri Efendi merhum, meşihatı zamanında islâm hu­kukunun münakehata, müfarekata, muamelâta, ukubata dair ve Ha­nefî mezhebine ait aksamım bîr mecellei külliyye halinde cami bir eser meydanar getirilmesine lüzum görmüştü. Fetva Emanetinde de Mecelle sarihi Ali Haydar Efendi merhum bulunuyordu. Âcizleri de mülga Fetvahane-i Alide heyeti telifiyye âzasından bulunuyordum. Bu eseri vücu-de getirmek vazifesi, Meşihat Dairesinde bir heyeti ilmiyyeye havale edildi, âzasından bulunduğum bu heyet, kendisine tahsis edilen dairede bir müddet çalışarak bilhassa münakehat ve müfarekata ait birçok fık-hî mesailin arapça nakillerini topladı. Hindiye fetvası esas ittihaz edil­mişti. Bunların tercüme edilmesini de Ali Haydar Efendi ile âei'/leri de­ruhte etmiştik. Münakehatın bir kısmına dair bin altı yüz madde kadar tercüme ettim, Haydar Efendi merhum da birçok tercümeler yaptı. Fa­kat Hayri Bey Efendi Meşihatten infisal etti, heyetimizin mesaisi de, derhal akim kaldı. Yalnız Ali Haydar Efendinin tercüme etmiş olduğu nafaka ahkâmı tebyiz edilerek tab' ve neşredildi.

Muahharan Hukuk timini Yayma Kurumu, âcizlerile bazı zevata islâm hukukuna ait bir kısım ıstılahları bir lügatçe halinde yazdırdı. İs­lâm hukukuna dair aynca «Kamus» unvanile bahislerden müteşekkil bir eser yazmamızı da teklif etti. Acizleri hisseme düşen «Ceza ahkâmı»nı bir iki sene çalışmak suretile ihzar ederek Kuruma gönderdim. Fakat islâm hukukunun sair ahkâmı galiba yazılmadığından Kurumun da bu teşebbüsü bir neticeye iktiran etmedi.

Teşebbüs edilen hayırlı bir işin noksan kalmasına gönlüm razı ol­madığından aczime bakmaksum böyle bir kamusu —noksan bir hâlde de olsa—• vücude getirmek azminde bulundum, senelerce çalıştım, bu sı­rada islâm fıkhıma ibadetlere ait olankısmını «Büyük İslâm İlm-i Hali» unvanile yedi yüz küsur s ahi f eden ibaret olmak üzere aynca neşre mu­vaffak oldum, tslâm hukukunun yazmakta bulunduğum diğer aksamı­nı da inayet-i Hak'la altı cilt olmak üzere başkaca yazıp bitirdim. Bu suretle işbu «Hukuku Islâmiyye ve Istılah atı Fıkhiyye» adındaki eser vü­cude gelmiş oldu.

İstanbul Üniversitesi Rektörü muhterem Ordinaryüs Profesör Sıd-dık Sami Onar, böyle bir eserin tedvini hususunda mütevali teşviklerini ibzal buyurmuşlardır. İstanbul Hukuk Fakültesi muhterem Dekanı Pro­fesör Doktor Hüseyin Nail Kübalı, ve Hukuk Fakültesi. Dekanı bulunduk­ları sırada eserin tab'i imkânını temin etmiş olan muhterem Ordinaryüs Profesör Doktor Hıfzı Veldet Velidedeoğlu, ve Fakülte muhterem heye­ti tedrisiyesi de bu eserin mühmel kalmaması hususunda pek kıymetli lûtuflannı diriğ etmediler. O sayede eserin tab'ına başlanılmış oldu. Bu muhterem, yüksek hey'eti ilmiyyeye samîmi teşekkürlerimi arzetmep bir borç bilirim. Eserin bütün ciltlerinin tab'mı ikmale muvaffakiyeti de atıfeti Öâhiyyeden beklerim.