Âdet


(alışkanlık)

Sözlükte, alışkanlık, âdet, gelenek gibi tekrar eden sosyal olaylar için kullanılır. Ade-ye'ûdü f=dönmek) fiilinden türe­miştir.

Terim olarak, aklî bir ilişki olmaksızın toplumda tekrar edip duran hal ve davranışlardır. Fıkıhçılar bu deyimi, ira­de dışı tabiî olayları yorumlarken kullanmışlardır. Meselâ buluğ çağının belirlenmesi halinin vukuunda sıcak ve seğuk iklimin etkisi gibi.

Âdet fıkıh biliminde muteber bir kaynak kabul edilir. Bu yüzden fıkıhçılar kitaplarında "âdet muhakkemdir (hakem kabul edilir)" ilkesini kural olarak belirtmişlerdir. Ancak âdetin muteber kabul edilebilmesi için devamlı veya çoğunluk tarafından kabul görmüş olması lâzımdır.

Âdet ile örf arasındaki farka gelince, bazı âlimler bu ikisinin aynı manaya geldiği görüşündedirler. Çünkü ikisinin de yaptığı iş aynıdır. Bir kısım fukaha da bu ikisini bir­birinden ayırmıştır. Çünkü onlara göre adet bireysel bir olaydır ve bazen sözle olur, bazen de fiilde meydana gelir. Ayrıca bu anlam kelimenin lügat manasından da anlaşıl­maktadır. Örfün ise, çoğu kere büyük bir toplululk tarafın­dan kabul edilen hareketler olduğu söylenmiştir.